Ameríska byltingin eða Teboðið í Boston var knúið áfram af hugsjónamönnum. Mönnum sem þráðu frelsi og sjálfstæði og vildu rífa sig lausa undan nýlendustefnu Breta, undan konungsveldi sem lagði á þá ósanngjarna tolla og hefti tækifæri þeirra til velmegunar og framgangs á margvíslegan hátt. Þeir höfðu orðið fyrir áhrifum á nýjum hugmyndum um jafnræði milli manna, þeirri hugmynd að háir sem lágir ættu rétt á að fá að blómstra í samfélagi, njóta menntunar og friðhelgi og virðingar. Donald Trump er algjör andstæða þessara manna og brýtur daglega gegn hugmyndafræði þeirra. Hvers vegna kusu 77 milljónir Bandaríkjamanna hann þá yfir sig? Skildu þeir virkilega ekki hver maðurinn var? Svarið er flókið en leitast er við að skýra ástæðurnar í þáttunum Konungssinnar í Kísildar á RÚV.
Peter Thiel
Það eru þau Lóa Björk Björnsdóttir og Kristján Guðjónsson sem eru umsjónarmenn þáttanna og þau hafa sannarlega unnið undirbúningsvinnuna vel. Þau hafa kynnt sér í þaula tækni-hægrimennina úr Kísildal sem flykkt hafa sér á bak við Trump en Elon Musk er langt frá því sá eini. Peter Thiel, lærifaðir J.D. Vance varaforseta, Curtis Yarvin tölvufræðingur og bloggari annar, Balaji Srinivasan borgarskipulagsfræðingur og hugmyndasmiður Netríkisins sá þriðji og Marc Andreessen fjórði. Þessir menn eru flestir billjarðamæringar og telja að lýðræðið sem stjórnarfar hafi brugðist. Það setji hömlur á frelsi manna til sköpunar og framkvæmda og mun skynsamlegra sé sterkur, vel hæfur einstaklingur stjórni samfélaginu og reki það eins og fyrirtæki. Í þeirra huga er Donald Trump sá maður.
Hér á landi og víðar í Evrópu á fólk erfitt með að skilja hvers vegna Bandaríkjamenn kjósa Trump. Að okkar mati er hann uppblásinn vindbelgur, fullviss um eigið ágæti sem engin innstæða er fyrir. Margir telja að fylgjendur hans komi flestir úr röðum illa upplýstra einstaklinga í verkalýðsstétt sem hafi trú að Trump nái að rífa upp bandarískan iðnað að nýju. Hér sé um að ræða fólk sem misst hefur vinnuna í verksmiðjum, námum eða mannvirkjagerð og stærsti hópurinn komi úr ryðbeltinu svokallaða þar sem heittrúað og afturhaldssamt fólk býr. En þessir menn eru langt í frá í þeim hópi. Þeir eru hámenntaðir, stórgáfaðir og fjölhæfir. Hvers vegna heillar Trump þá?
Marc Andreessen
Er lýðræðið úrelt stjórnarfar?
Í þáttunum eru ekki gefin einhlít svör en þeir opna hlustendum sannarlega skilning á hugsanagangi þessara manna, þeim hugmyndum sem hafa verið að gerjast í Kísildalnum og hvers vegna samkennd er á hröðu undanhaldi í Bandaríkjunum og reyndar víðar um hinn vestræna heim. Þótt það sé erfið lexía að kyngja þá auka þau Lóa Björk og Kristján trú manns á að Trump sé fastur í sessi og sannarlega ekki líklegt að hann fari frá á næstunni. Hann er meira að segja mjög líklegur til að sitja áfram annað kjörtímabil endist honum aldur og heilsa til.
Sjálfur sagði hann á samfélagsmiðli sínum True Social: „Konungurinn lengi lifi.“ Það gefur fyrirheit um að hann ætli sér að halda áfram og gjörbylta bandarísku stjórnkerfi. Þeir sem mótuðu bandarísku stjórnarskrána komu þar fyrir margvíslegum varnöglum sem áttu að hindra að enginn einn maður eða ein stofnun samfélagsins hefði of mikil völd. Þetta virðir Trump ekki og hefur þegar gert margvíslegar ráðstafanir til að auka völd forsetans og komið sínu fólki kirfilega fyrir í helstu valdastofnunum á borð við hæstarétt.
Í stóra fallega fjárlagafrumvarpinu er að finna margvíslegar ráðstafanir sem færa honum enn frekari völd. Þar sem dómstólar hafa úrskurðar 180 af tilskipunum hans ólögmætar eða fara í bága við stjórnarskrána hefur hann ráðist gegn þeim á hvern þann hátt sem hann getur. Hann hefur sagt að sá sem bjargar landinu sínu brýtur engin lög. He who saves his country violates no laws og fullyrt að ekkert megi standa í vegi fyrir honum í þeirri vinnu að gera Bandaríkin stórkostleg að nýju, make America great again. Hann er reyndar ekki fyrstu til að viðhafa orð í þessa veru því Richard Nixon sagði svipaða hluti í frægu viðtali við David Frost eftir að hann hafði neyðst til að segja af sér. Þeir eru að vísa til greinar II í stjórnarskránni þar sem forseta er gefið leyfi til að fara framhjá aðhaldsstofnunum í samskiptum við framkvæmdavaldið. Menn greinir reyndar á um hversu viðtækt þetta umboð er rétt eins og menn hér á landi hafa deilt um rétt forseta til að synja lögum staðfestingar. Í stóra fallega frumvarpinu er ákvæði sem afnemur hæfi dómstóla til að víta opinbera embættismenn og veikir mjög umboð þeirra til að hafa afskipti af löggjafanum.
Curtis Yarvin
Undanþeginn lögum og reglum
Rétt eins og dómstólar getur þingið veitt forsetanum aðhald og hefur gert það svikalaust frá því Bandaríkin voru stofnuð. En Trump og fylgismenn hans hafa náð að draga úr áhrifum þingsins á frumvörp forseta með því að nýta fjáraukalög til að koma í gegn málum sem þingið hefur annað hvort gert hófsamari í meðförum sínum eða stöðvað. Það hjálpar auðvitað að rebúblikanar eru í meirihluta þingsins um þessar mundir og þeir hafa hingað til stutt Trump dyggilega.
Trump virðist því trúa því staðfastlega að hann sé undanþeginn lögunum, æðri þeim. Mantran í Bandaríkjunum hefur hingað til verið sú að allir verði að hlíta lögum landsins, nobody is above the law en almenningur verður nú að kyngja því að forsetinn er það. Hann sá sjálfur til þess að ekki væri hægt að lögsækja hann áfram og dæma í þeim málum sem enn voru fyrir dómstólum þegar hann var kosinn með því að vísa til friðhelgis forsetans. Hann náðar glæpamenn sem hugnast honum og nú þegar dómstólar dæmdu tollalög hans ólögmæt tilkynnti hann að hann myndi áfrýja dómnum og lét fylgja að hann myndi nota öll hjálpartæki í verkfærakistu sinni til það koma þeim í gegn, „every lever of executive power“.
Dómstólar og þingið eru ekki einu stofnanirnar sem Trump hefur staðið í deilum við. Hann hefur reynt að draga úr akademísku frelsi háskólanna og snúist gegn þeim menntamönnum sem hann telur ekki styðja sig nóg. Þar fylgir hann hugmyndafræði Kísildalsmanna því þeir kalla mentaelítuna Dómkirkjuna og telja hana hefta frelsi manna til að skapa og hrinda áfram tækniframförum og nýungum. Nokkuð skondið því allir eru þessir menn hámenntaðir og eiga stöðu sína í samfélaginu að talsverðu leyti menntakerfinu að þakka.
Trump hefur einnig vitnað margoft í ýmis orð Napóleons I Frakklandskeisara og virðist samsama sig að nokkru leyti manninum frá Korsíku sem reis til hæstu metorða í Frakklandi og krýndi sjálfan sig keisara. Hann virðist trúa því að hann geti og megi deila og drottna og þurfi ekki að standa skil gerða sinna fyrir þingi og þjóð. Þótt hann hafi hingað til ekki farið fram á að vera krýndur konungur Bandaríkjanna er erfitt að vita hvert hann stefnir og hvað hann ætlar sér. Vinslit hans og Elon Musk eru í því samhengi áhugaverð og spennandi verður að vita hvort fleiri hugmyndasmiðir og billjarðamæringar úr Kísildal taki að draga stuðning sinn til baka í kjölfarið. Allir sem hafa velt fyrir sér ástandinu í bandarískum stjórnmálum ættu að hlusta á Konungsinnar í Kísildal á RÚV því þar er gríðarlega miklar upplýsingar að finna og góða hugmyndafræðilega úttekt sem er til þess fallin að auka skilning á þeim atburðum sem eru að eiga sér stað núna.
Steingerður Steinarsdóttir ritstjóri Lifðu núna skrifar.
