Michael Jón Clark, fiðluleikari, söngvari, tónskáld og stjórnandi, hefur búið hér á landi frá því að hann var ungur maður en tilviljun ein réði því. Hann er brautryðjandi í Suzuky-kennslu hér og hefur sungið hinar ýmsu raddir en Michael hlaut góða tónlistargáfu í vöggugjöf og var ungur farinn að spila á hljóðfæri án þess að hafa fengið nokkra tilsögn. Það sama á við um sönginn. Á ferlinum hefur hann komið víða við og er enn að þrátt fyrir að vera kominn yfir sjötugt enda segist hann vera fullur af orku þrátt fyrir að hafa verið við dauðans dyr oftar en einu sinni.
Michael Jón fæddist 1949 í Nottingham nokkrum árum eftir að heimsstyrjöldinni seinni lauk og lífið bar þess merki. „Við bjuggum í gömlu heldri manna húsi, það voru þjónustubjöllur þar en hlutirnir voru að breytast á þessum tíma. Pabbi kom heim úr stríðinu eftir sex ár og við höfðum ekki haft mikið á milli handanna. Það var heldur ekki mikið til í búðum á þessum tíma. Amma bjó hjá okkur en ég er einbirni þannig að þetta var einhæft líf.“
Varstu alinn upp við tónlist? „Ég get ekki sagt að ég hafi verið alinn upp við tónlist þó að mamma hafi sungið söngleikjalög en eins og var hjá minni kynslóð í Bretlandi þá þjónaði útvarpið okkur vel en í BBC var þáttur fyrir börn um klassíska tónlist. Þar var laumað inn á milli sönglögum, með Danny Kaye. Í útvarpinu var óskalagaþáttur og þarna lærði maður parta úr þessum stórkostlegu tónverkum. Þetta hafði þau áhrif að ég fór um leið og ég eignaðist peninga í bæinn og keypti mér plötur sem ég á enn.“
Bjó til hljóðfæri og spilaði án aðstoðar
Tónlistarhæfileikar Michaels komu snemma í ljós. „Ég skildi einhvern veginn tóna og hvernig þeir virkuðu. Ég átti lítinn sjö nótna sílófón og ég fann fljótlega út að það vantaði þarna nótur á milli, eða ½ tónsbilin, svo ég bjó nóturnar til. Þetta var mér allt svo eðlilegt og fiktið leiddi mig áfram. Þegar ég var um 10 ára var ég að leika mér í herbergi undir súð og fann þá fiðlu í kassa. Ég tók fiðluna upp, plokkaði í strengina og byrjaði svo bara að spila lag. Ég man lagið en það var ekki einfalt og ég veit ekki hvernig ég fór að þessu. Ég fór svo í fiðlutíma í skólanum 11 ára og var í hópkennslu en ég endaði einn þar og þaðan í frá var tónlistin stór hluti af mínu lífi. En ég bý enn yfir þessu fikti,“ segir Michael og hlær.
Hvernig vildi til að þú fluttir til Íslands? „Ég var ekki ánægður í framhaldsskóla og það endaði með því að ég tók inntökupróf í tónlistarháskóla í London. Ég var þar í þrjú ár og var ekkert ákveðinn í hvað ég ætlaði að gera. Þá kom auglýsing um að það vantaði tónlistarkennara á Akureyri. Eftir smá tíma var ég mættur þangað að kenna á fiðlu og hef verið þar síðan.“
Fór í söngnám eftir að hafa sungið mörg einsöngshlutverk
Michael hafði farið í mjög góðan kór London, sem var að mestu skipaður atvinnusöngvurum, og var farinn að syngja út um allt, m.a. í Westminester Abbey o.fl. á stöðum en þá söng hann kontratenór. „Ég gerði það þegar ég kom til Akureyrar, þetta var óvanalegt hér og fólk sneri sér við þegar ég söng, þó að mér fyndist það ósköp eðlilegt. Þegar Messias var fluttur í fyrsta skipti í fullri lengd á Akureyri fékk ég einsöngshlutverk, og haltu þér nú fast, en einn af einsöngvurunum var Rut Magnússon og við sungum dúett fyrir tvær altraddir,“ segir hann og skellir upp úr. „Ég hafði ekkert lært, ég lærði bara af góðum söngvurum sem höfðu sungið við hliðina á mér t.d. í kórnum í London. Einn þeirra fór í Swingles Singers og annar, Timothy Benrows, var mjög frægur kontratenór. En svo breyttist allt þegar ég tók að mér að syngja einsöngshlutverk í Carmina Burana þegar það var fyrst flutt á Akureyri. Síðan hef ég sungið allt nema sópran,“ segir hann og hlær sínum smitandi hlátri.
Með eiginkonu sinni Sigurlínu Jónsdóttur á ferðalagi.
Brautryðjandi í suzuki-kennslu á Ísland
Michael fór síðan með fjölskylduna til Ameríku og lærði suzuki-kennsluaðferðina en hafði kennt hana í nokkur ár. „Ég var sá sem byrjaði að kenna suzuki á Íslandi um 1976 en þarna lærði ég hjá einum frægasta suzuki-kennara veraldar, kennslufræðin þar breytti lífi mínu.“
Hvað var það í kennslufræðinni sem hafði svona mikil áhrif á þig? „Þessi maður sem kenndi mér var mikill mannvinur og umhverfissinni og hann kenndi allt samkvæmt lykilþáttum, sem ég hef fylgt síðan. Þeir eru að kenna börnunum að finna sjálfum út hlutina „ask, don’t tell – can’t fail enviroment“ að finna leiðir til að gera námið spennandi og skemmtilegt. Ég fór til söngkennara úti, var sunnan til í Illinois lærði og söng eftir að hafa sungið mörg einsöngshlutverk. Eftir heimkomuna fór ég til Manchester með fjölskylduna og tók gráðu í óperusöng.“
Michael er einkar fjölhæfur á sviði tónlistarinnar, fyrir utan að vera fiðluleikari, söngvari og suzuki-brautryðjandi hér á landi þá er hann einnig tónskáld og kórstjórnandi. „Ég hef samið sönglög og útsett þjóðlög en það hefur nú verið frekar stopult. Kannski er stærsta verkið sem ég hef samið Fullveldiskantatan og var flutt á fullveldisárinu en það er verk fyrir rokk- og klassíska söngvara, hljómsveit og kammerkór og stóran hóp suzuki-nemenda. Þetta vakti mikla lukku og það stendur til að flytja það aftur. Ég fékk styrk frá fullveldissjóðnum og verkið var sett upp með hluta af Sinfóníuhljómsveit Norðurlands. Ég hef frumsamið og útsett fyrir Sinfóníuhljómsveit Norðurlands og útsett fyrir hljómsveitina Stjórnina, ég hef samið orgelkonsert sem Eyþóri Ingi flutti og nú er komið að tónleikum á verki eftir mig sem flutt verður af Sinfóníuhljómsveit áhugamanna Norðurlands, ég stjórna og sé um allt þar,“ segir hann.
Söng í viðurvist Danadrottningar svo til ólærður
Þú ert á enn á fullu? „Já, og rosalega mikið á fullu,“ segir Michael sem er að verða 76 ára en hann er einnig með söngnemendur og spilar enn á fiðluna. Hann segir að það eigi ekki að skikka fólk til að hætta að starfa þegar það nái 70 ára aldri ef það vill og hefur orkuna en hann segist hafa sjálfur farið á eftirlaun að hluta til 65 ára.
Hvað stendur upp úr á ferlinum? „Hápunkturinn var í Carmina Burana, ég söng meðal annars í Gautaborg í viðurvist Danadrottningar, eiginlega ólærður. Svo var gaman að taka átt í Leðurblökunni sem var sett upp á á Akureyri. Ég hef að mestu sungið lýrískan barítón eða barítenór seinni árin,“ segir hann og tekur fram að það sé nú skilgreining á raddgerð.
Áhyggjuefni að æ færri klára tónlistarnám
Michael er ekki ánægður með þróun mála í Reykjavíkurborg þegar kemur að tónlistarnámi og liggur ekki á skoðunum sínum enda er hann maður sem talar af reynslu. „Borgin er á villigötum og það er þeim til háborinnar skammar hvernig það hefur sífellt verið skorið niður í tónlistarnámi, einkum í söngnáminu, þetta er bara rugl og þeir sem stjórna þessu ættu að kynna sér námið og þá þætti sem snúa að því áður en svona ákvarðanir eru teknar, þetta fólk hefur ekkert vit á hvers söngnám krefst, augljóslega. Við söngvarar og tónlistarfólk erum orðin þreytt á að þurfa alltaf að berjast fyrir tilverurétti okkar. Það eru miklu færri sem klára tónlistarnám og taka framhaldsstig sem er áhyggjuefni. Á Akureyri er erfitt að manna hljómsveitir, eins og Sinfóníuhljómsveit Norðurlands, og þá þarf að sækja fólk suður. Hér eru nánast engin tækifæri, eina vinnan fyrir hljóðfæraleikara er í Sinfóníuhljómsveit Norðurlands en það er til dæmis engin vinna fyrir söngvara. Það eru góðir kammerkórar hér en ekki neinir sem þú færð borgað fyrir að syngja í. Svo er lenskan að það þurfi að vera þekkt nöfn að sunnan ef það þarf að sækja söngvara. Þannig að þetta er frekar dapurt hér á Akureyri. Sönghópar, kammerhópar og kórar eru settir á Guð og gaddinn en með tilkomu tónleikasalarins í Hofi fór verð á tónleikasölum upp úr öllu valdi. Það er ekkert að gera fyrir fólk sem hefur haft tónlist sem aukabúgrein. Ég hef verið að prófdæma hér í nærsveitum en ég vil ekki keyra Öxnadalsheiðina í hálku á veturna eða í vondum veðrum. Mig langar að nota tímann meira í tónsmíðar og svo ferðumst við konan mín og finnst það óskapalega gaman. Ég á níu barnabörn, er með hús í Hrísey og hef gaman af að grípa í smíðar og dytta að en húsið hefur verið notað til að hafa íbúðaskipti víða um heim, þannig að það er nóg að gera. Ég er mjög slæmt tilfelli af ADHD,“ segir Michael og hlær „og ég hefði ekki viljað sleppa því, en ég er alltaf að stússast í hinu og þessu. Maður verður bara að ,,take the rough with the smooth,“ en hann hefur sannarlega kynnst ýmsu því sem lífið býður. „Ég hef tvisvar verið við dauðans dyr og fengið mjög alvarlega sjúkdóma en náð mér. Ég fékk hvítblæði og nú fyrir ári fékk ég heilahimnabólgu en ég stóð upp úr því og fór að spila á fiðluna á fullu. Þetta er bara svona,“ segir hann æðrulaus.
Ragnheiður Linnet blaðamaður skrifar fyrir Lifðu núna.
